اصالت و هویت تاریخی خلیج فارس: بررسی اسناد، منابع و تحریف‌های نوین
خلیج فارس، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پهنه‌های آبی جهان، همواره نقشی کلیدی در تاریخ، فرهنگ و اقتصاد منطقه غرب آسیا ایفا کرده است. نام «خلیج فارس» نه تنها ریشه‌ای عمیق در منابع تاریخی، جغرافیایی و حقوق بین‌الملل دارد، بلکه بیانگر هویت فرهنگی و تمدنی ملت‌های پیرامونی به‌ویژه ایران است. در این مقاله، با اتکا به منابع تاریخی، اسناد حقوقی و بررسی تحریف‌های معاصر، به تحلیل علمی و مستند اصالت این نام می‌پردازیم.
۱. مقدمه
خلیج فارس واقع در جنوب غربی آسیا، یکی از قدیمی‌ترین آبراه‌های تجاری و استراتژیک جهان به شمار می‌رود. در طول هزاران سال، تمدن‌های بزرگی چون عیلام، پارس، آشور، بابِل و بعدها تمدن‌های اسلامی در پیرامون این خلیج شکل گرفته‌اند. نام «Persian Gulf» (خلیج فارس) در نقشه‌ها، متون کهن و متون دیپلماتیک همواره به رسمیت شناخته شده است. با این حال، در دهه‌های اخیر، برخی کشورها با اهداف سیاسی و قوم‌گرایانه تلاش کرده‌اند این نام را تحریف کنند.
۲. منابع تاریخی و جغرافیایی
۲.۱. متون باستانی
نام «پارس» یا «پرس» در متون یونانی همچون آثار هرودوت، استرابون و بطلمیوس به عنوان نام این خلیج ذکر شده است. برای مثال، بطلمیوس جغرافی‌دان مصری در قرن دوم میلادی، در نقشه‌های خود از عنوان Sinus Persicus استفاده می‌کند که به‌روشنی به «خلیج پارس» اشاره دارد.
۲.۲. منابع اسلامی و عربی
مورخان و جغرافی‌دانان مسلمان چون المسعودی، ابن‌حوقل، مقدسی و یاقوت حموی نیز از این منطقه با عنوان «بحر فارس» یا «الخلیج الفارسی» یاد کرده‌اند. این شواهد نشان می‌دهد که حتی در متون عربی نیز، نام تاریخی و جغرافیایی این خلیج محفوظ مانده است.
۳. جایگاه خلیج فارس در حقوق بین‌الملل
۳.۱. اسناد سازمان ملل متحد
در تمامی مکاتبات رسمی و اسناد منتشرشده توسط سازمان ملل متحد، از جمله نقشه‌ها و گزارش‌های سازمان‌های زیرمجموعه، از نام «Persian Gulf» استفاده شده است. شورای امنیت، یونسکو، و کمیسیون اسامی جغرافیایی ملل متحد (UNGEGN) نیز استفاده از نام‌های تاریخی ثبت‌شده را الزامی می‌دانند.
۳.۲. نقشه‌ها و اطلس‌های جهانی
در بیش از ۳۰۰۰ نقشه‌ی چاپ‌شده تا پیش از قرن بیستم، نام «Persian Gulf» یا معادل آن در زبان‌های مختلف، به‌صورت یکنواخت درج شده است. بسیاری از اطلس‌های مشهور مانند «نقشه‌های آکسفورد»، «بریتانیکا» و «راند مک‌نالی» نیز این نام را به کار می‌برند.
۴. تحریف‌های سیاسی و واکنش‌های علمی
۴.۱. خاستگاه تحریف
پس از دهه ۱۹۶۰ میلادی، با رشد ناسیونالیسم عربی، برخی کشورهای جنوب خلیج فارس با حمایت نهادهای سیاسی غربی، تلاش کردند از نام‌های جعلی مانند «الخلیج العربی» استفاده کنند. این حرکت نه بر پایه اسناد تاریخی، بلکه بر اساس رقابت‌های سیاسی منطقه‌ای صورت گرفت.
۴.۲. واکنش نهادهای علمی و فرهنگی
دانشگاه‌ها، نهادهای جغرافیایی، و حتی دادگاه‌های بین‌المللی بارها بر استفاده از نام درست تأکید کرده‌اند. از جمله، در سال ۲۰۰۶، کنفرانس تخصصی «نام‌های جغرافیایی» در برلین، استفاده از عنوان «Persian Gulf» را مجدداً مورد تأیید قرار داد.
۵. نتیجه‌گیری
خلیج فارس، فراتر از یک پهنه آبی، نماد هویت تاریخی، فرهنگی و سیاسی ایران و منطقه است. تلاش‌ها برای تحریف این نام، نه تنها فاقد پشتوانه علمی و تاریخی است، بلکه با اصول حقوق بین‌الملل و واقعیت‌های فرهنگی نیز مغایرت دارد. پژوهشگران، دولتمردان و نهادهای بین‌المللی
